TYDZIEŃ AUSTRIACKI

Przełom listopada i grudnia w Gdańskim Teatrze Szekspirowskim upłynie pod znakiem kultury i sztuki
Austrii. W bogatym programie znajdą się spektakle dramatyczne, taneczne i operowe, performatywne
czytania dramatów, a także koncert, wystawa fotografii Graz Selection III, przegląd filmów, spotkania z
literaturą i wykłady. Tydzień Austriacki odbędzie się w dniach 29 listopada – 7 grudnia 2019 roku w
ramach cyklu Teatry Europy i Świata, organizowanego przez Gdański Teatr Szekspirowski i Fundację
Theatrum Gedanense.

 

OPISY WYDARZEŃ

---

SPEKTAKLE

---

„Siła przyzwyczajenia – Cyrk egzystencjalny”, Thomas Bernhard
Teatr im. A. Mickiewicza w Częstochowie, koprodukcja z Teatrem Atelier w Sopocie
29 listopada 2019, g. 19.00, 1h 40 min
Gdański Teatr Szekspirowski
bilety: 30 – 60 zł

Ile poświęci prawdziwy artysta, by stworzyć dzieło na miarę „wszystkich belzebubów świata”? Wystarczy
tylko chcieć. Ćwiczyć! Ćwiczyć! Ćwiczyć! Aż do śmierci. Caribaldi, nad którym wisi faustowskie
przekleństwo, by dotknąć istoty tworzenia – poświęci wszystko. Bez wątpienia, wszystkich! Zaślepiony
swoją wizją „dzieła perfekcyjnego” najokrutniej katuje swoich artystów, odzierając ich z ludzkiej
godności.

Autor tekstu: Thomas Bernhard
Przekład: Monika Muskała
Reżyseria i kostiumy: André Hübner-Ochodlo
Scenografia: André Hübner-Ochodlo, Stanisław Kulczyk

Muzyka: Adam Żuchowski, na podstawie „Kwintetu Pstrąg” F. Schuberta

OBSADA:
Caribaldi, dyrektor cyrku – Michał Kula, Wnuczka – Sylwia Oksiuta-Warmus, Żongler –Waldemar Cudzik,
Pogromca – Adam Hutyra, Błazen – Bartosz Kopeć
Muzykę do spektaklu nagrał zespół w składzie:
Karolina Piątkowska-Nowicka – skrzypce, Michał Markiewicz – altówka, Krzysztof Pawłowski –
wiolonczela, Dominik Kisiel – fortepian, Paweł Osicki – perkusja, realizacja nagrań, Adam Żuchowski –
kontrabas.

„Mróz” („Frost”), Thomas Bernhard
Theater.punkt w Wiedniu
1 grudnia 2019, g. 19.00, 1h 10 min
Gdański Teatr Szekspirowski
bilety: 40-50 zł

Debiutancka powieść Thomasa Bernharda to historia 27 dni spędzonych w wiosce Weng przez
bezimiennego narratora, studenta medycyny. Celem jego misji jest obserwacja pogrążonego w rozpaczy
malarza Straucha. Powieść, która zapowiada wiele późniejszych dokonań Bernharda, wypełniają ponure
obrazy zmrożonego krajobrazu i obłąkańcze monologi malarza.
Reżyserka Sabine Mitterecker z sukcesem zaadaptowała tę 334 stronicową powieść na teatralną scenę.
W długim, kremowym, wełnianym płaszczu Czechowowskiego wiejskiego lekarza, Andreas Patton
opowiada historię egzystencjalnych lęków życia na prowincji w scenerii szklanej windy i betonowych
ścian. Przy akompaniamencie pełnych niuansów kompozycji Wolfganga Musila słyszymy głos Pattona
nawet wtedy, gdy on sam jest nieobecny. Mitterecker proponuje surowe, ale fascynujące teatralne
doświadczenie.

Reżyseria: Sabine Mitterecker
Dźwięk: Wolfgang Musil
Kostiumy: Maria Theresia Bartl
Dramaturgia: Uwe Mattheiss
Asystent reżysera: Victoria Rottensteiner
Występuje: Andreas Patton

„Rechnitz. Opera – Anioł Zagłady”, Elfriede Jelinek
TR Warszawa
4 grudnia 2019, g. 19.00, 2 h
Gdański Teatr Szekspirowski
bilety: 30-70 zł

„Oto, jak kończy się świat. Nie z hukiem, lecz ze skomleniem.”
Elfriede Jelinek, Rechnitz (Anioł Zagłady)

Według zeznań świadków, podczas przyjęcia na zamku baronowej Margit von Batthyány w austriackiej
miejscowości Rechnitz w marcu 1945 roku, oficerowie lokalnego SS i Gestapo wzięli udział w masakrze
dwustu żydowskich przymusowych robotników. Zbiorowej mogiły zamordowanych nigdy nie
odnaleziono, a opieszale prowadzone śledztwo umożliwiło ucieczkę głównym oprawcom. Dramat Jelinek
rozpisany jest na głosy pięciu Posłańców, którzy przedstawiają własne wersje wydarzeń. Spektakl nie jest
rekonstrukcją tego, co stało się w Rechnitz, ale próbą zrozumienia mechanizmów działania zbiorowej
pamięci. Tematem jest język jako instrument manipulacji, kłamstw i przemocy. To także opowieść o
najnowszej historii Europy i europejskiej tożsamości, której częścią jest doświadczenie wojny i
Holokaustu.

Po spektaklu zapraszamy na spotkanie z twórcami, które poprowadzi Monika Muskała.

Reżyseria, przestrzeń, kostiumy: Katarzyna Kalwat
Muzyka: Wojtek Blecharz
Tekst: Elfriede Jelinek
Tłumaczenie, adaptacja, dramaturgia: Monika Muskała
Opieka artystyczna: Andrzej Bauer, Wojtek Blecharz, Katarzyna Kalwat
Asystentka scenografki: Anna Rogóż
Inspicjentka, asystentka reżyserki: Malwina Szumacher
Kierowniczka produkcji: Magda Igielska
OBSADA:
Cezary Kosiński, Magdalena Kuta, Lech Łotocki, Paweł Smagała, Tomasz Tyndyk, Agnieszka Żulewska oraz
muzycy zespołu Cellonet: Andrzej Bauer, Magdalena Bojanowicz, Bartosz Koziak, Marcin Zdunik

“Models of reality”, Liquid Loft
7 grudnia 2019, g. 19.00, 1 h
Gdański Teatr Szekspirowski
Bilety: 30-40 zł

Liquid Loft zebrało pokaźną kolekcję nagrań dźwiękowych, prezentujących gwary, dialekty i lokalne
języki Europy. Używając różnych technik fonetyczno – rytmicznych, zbiór ten został przetworzony na
język tańca. Wykorzystana w spektaklu mutacja dźwięków kreuje wyobrażoną przestrzeń – w jej
centrum znajduje się ludzkie ciało, które, wg Michela Foucault: „jest najważniejszym przedmiotem
obróbki przez procesy władzy”.
Liquid Loft to austriacka grupa performatywna ciesząca się światowym uznaniem. Założona w 2005 roku
przez choreografa i tancerza Chrisa Haringa wspólnie z muzykiem Andreasem Bergerem, tancerką
Stephanie Cumming i dramaturgiem Thomasem Jelinkiem. W swoich spektaklach i instalacjach Liquid
Loft sytuuje taniec współczesny w kontekście innych współczesnych form, tworząc za każdym razem
wielowymiarowe dzieła sztuki. Unikalny język metafor, oryginalne rozwiązania akustyczne oraz
profesjonalizm w tworzeniu tańca przyniosły grupie międzynarodowe uznanie, które zaowocowało m.in.
nagrodą Złotego Lwa za Najlepszy Występ na Biennale w Wenecji w 2008 roku.

Reżyseria, choreografia: Chris Haring
Asystent reżysera: Stephanie Cumming
Muzyka, reżyseria dźwięku: Andreas Berger
Światła, scenografia: Thomas Jelinek
Kostiumy: Stefan Röhrle
OBSADA:
Luke Baio, Stephanie Cumming, Dong Uk Kim, Katharina Meves, Dante Murillo, Anna Maria Nowak,
Arttu Palmio, Hannah Timbrell

 

CZYTANIA PERFORMATYWNE / SPOTKANIA LITERACKIE

---

Thomas Bernhard po polsku – spotkanie literackie
Z tłumaczką Sławą Lisiecką rozmawia Adam Lipszyc

1 grudnia 2019, g. 17.30
Gdański Teatr Szekspirowski
wstęp wolny

Bernhard jest dziś w Polsce pisarzem nieźle rozpoznanym. Na polski przełożono wszystkie jego powieści,
szereg nowel i większość jego najistotniejszych utworów dramatycznych. Nadszedł czas pogłębionej
lektury tego niezwykłego dzieła, która nie sprowadzałaby go do kilku wyświechtanych frazesów.
Dyskusja dotyczyć będzie takich właśnie, niewydeptanych dróg interpretacji. Okazją do spotkania będzie
publikacja polskiego przekładu trzech „dramoletek” Bernharda (wyd. Od Do, tł. Sława Lisiecka) i
planowane wznowienie jego debiutanckiej powieści „Mróz” (Czytelnik, luty 2020, tł. Sławomir Błaut).

Literatura austriacka na kozetce – spotkanie literackie
Rozmowa z Adamem Lipszycem i Ewą Modzelewską-Kossowską
prowadzenie: dr Monika Żółkoś
2 grudnia 2019, g. 18.00
Gdański Teatr Szekspirowski
wstęp wolny

Przynajmniej od czasu Roberta Musila literatura austriacka znana jest z radykalnego spojrzenia na relacje
międzyludzkie, świat społeczno-polityczny oraz zafałszowania i pułapki ukryte w samym medium języka.
To spojrzenie wchodzi w fascynującą interferencję z perspektywą krytyczną, która również wywodzi się z
Austrii, a mianowicie z teorią psychoanalityczną. Dyskusja dotyczyć będzie tego nader owocnego, choć
czasem wysoce nieoczywistego spotkania literatury austriackiej z dziedzictwem Zygmunta Freuda.

„Claus Peymann opuszcza Bochum i jako dyrektor Burgtheater udaje się do Wiednia”, Thomas
Bernhard
czytanie performatywne
Reżyseria: Piotr Biedroń
Występują: Anna Kociarz i Robert Ninkiewicz

2 grudnia 2019, g. 19.30
Gdański Teatr Szekspirowski
bilety 15-20 zł

„W naszym czytaniu jednej z trzech ostatnio przetłumaczonych dramoletek Thomasa Bernharda nie
staramy się narzucić własnej interpretacji sztuki autora, a jedynie próbujemy wydobyć sensy i problemy
w niej zawarte. Głównym bohaterem jest dla nas tekst i nie chcemy go w żaden sposób naruszyć” –
mówi reżyser Piotr Biedroń.
Naszym celem jest wydobycie – przy pomocy środków aktorskich – komicznej sytuacji, w jakiej znajduje
się teatr, aktorzy, dramaturdzy, reżyserzy, dyrektorzy i krytycy.
Komizm? Tak, ale czy przez prześmieszne dialogi nie dobijamy się do diagnozy austriackiego teatru i
Austrii? A może także i polskiego teatru? Być może, bo teatr wszędzie jest polem walki – walki o sztukę i
o tworzenie teatru. Zabrzmi to banalnie, ale nie chcemy dawać odpowiedzi, chcemy bawić tym tekstem,
a pytania zrodzą się same.

Wieczór poezji austriackiej
Spotkanie literackie i czytanie poezji w wykonaniu Krzysztofa Gordona,
z wprowadzeniem prof. Stefana H. Kaszyńskiego
5 grudnia 2019, g. 17.00, Teatr Boto, Sopot
wstęp wolny

Współczesna poezja austriacka, to poezja od końca wojny po czasy nam najbliższe. Po katastrofie
wojennej, w której Austria była równocześnie ofiarą i współuczestnikiem, to właśnie literaturze, a
początkowo szczególnie poezji, przypadła rola budowania nowej tożsamości. Trzeba było rozliczyć się z
traumą drugiej w XX wieku katastrofy austriackiej. Do tego rozrachunku włączyli się zarówno poeci
starszej generacji, w tym powracający do ojczyzny emigranci, jak i młodsi, którzy wracali z pól bitewnych
i alianckiej niewoli. Jedni żyli przeszłością, drudzy odcinali się od niej zdecydowanie, stąd nurt poezji
tradycyjnej i progresywnej, w tym eksperymentalnej i krytycznej. Stąd surrealizm i poezja konkretna, i
potem poezja zdecydowanie krytyczna. Główne postaci to Busta, Lavant czy Ausländer z jednej strony i
Paul Celan, Ingeborg Bachmann z drugiej. Nurt eksperymentalny reprezentowali Ernst Jandl, poeci
Wiener Gruppe, głównie Artmann i Rühm oraz poeci Grazer Gruppe, przede wszystkim Peter Handke.
Radykalny przełom nastąpił w późnych latach 70., kiedy na scenę weszli bezkompromisowi krytycy
establishmentu i moralnego, językowego i politycznego zakłamania – w tym Thomas Bernhard, Elfriede
Jelinek i Peter Turrini. Koniec stulecia i pierwsze lata XXI wieku to okres estetycznej i poglądowej nie
stabilizacji. Tu wyróżnił się m.in. Franzobel, ale też kilka poetek nowej generacji, w tym Bettina Balaka i
Sabine Gruber. Równocześnie notuje się napływ migrantów i tu mieści się nurt poezji Semira Insayifa.

We wszystkich tych nurtach przewijają się tematy odwieczne, jak: miłość, wiara, strach, śmierć i niewiara
w moc języka.

FILMY

---

„Biała wstążka”, 2009
30 listopada 2019, g. 15.00, 2h 24 min
Instytut Kultury Miejskiej
wstęp wolny

Dzieło wybitnego reżysera Michaela Hanekego („Funny Games”, „Ukryte”, „Pianistka”). Zdobywca
kilkunastu prestiżowych nagród filmowych, takich jak: Złota Palma na MFF w Cannes 2009, Złoty Glob,
BAFTA, Cezar. Nominowany do Oscara 2010 w dwóch kategoriach (najlepszy film nieanglojęzyczny i
najlepsze zdjęcia).
Na rok przed I wojną światową seria niewyjaśnionych wydarzeń zakłóca spokojne życie na jednej z
niemieckich wsi. W tej społeczności jasny podział na dobro i zło, i wiara w Boga, który za dobro
wynagradza, a za zło karze, jest podstawą wychowania.
„Haneke znęca się i nad postaciami, i nad widzami. Cierpienie nie jest u niego przedmiotem opisu, ale
narzędziem pracy: ten mistrz nie rzeźbi dłutem, tylko nim kłuje.[…]”
Michał Oleszczyk, Dwutygodnik

„Jesteśmy waszymi przyjaciółmi”, 2014, reż. Hubert Sauper
1 grudnia 2019, g. 15.00, 1h 24 min
Kino Kameralne Café
bilety: 10 zł

Poruszający przykład współczesnej filmowej odysei, w której Hubert Sauper, nominowany do Oscara za
głośny „Koszmar Darwina”, relacjonuje powstanie najmłodszego państwa świata – Sudanu
Południowego.
Sauper wyrusza w podróż do Afryki z Francji małym samolotem. Patrzy na Afrykę z lotu ptaka, rejestrując
kamerą bezgraniczne połacie ziemi, w której piękno i dziewiczość mieszają się z przerażającą biedą,

wojnami i szaleńczymi etnicznymi rzeziami ludzi, a dziecięce zabawy kontrastują z przeczuciem
nadchodzącej apokalipsy. Film dostarcza szokującego, głębokiego wglądu nie tylko w prawdziwy obraz
drugiego co do wielkości kontynentu świata, lecz przede wszystkim we współczesny kolonializm. Pełen
wizualnych metafor film jest elektryzującą konfrontacją nie tylko z zapadającymi głęboko w pamięć
obrazami, lecz przede wszystkim z nami – białymi, mieszkańcami zachodniej cywilizacji, którzy od lat
rozgrywają tu własne partykularne interesy, są odpowiedzialni za krwawe polityczne konflikty i wojny, i
nadal traktują Afrykę z poczuciem wyższości i pogardy.

„Chwała dziwkom”, 2011, reż. Michael Glawogger
3 grudnia 2019, 19:00, 1h 34 min
Kino Kameralne Cafe
bilety: 10 zł

Trzy kraje, trzy języki, trzy religie świata i jedna, najstarsza, profesja – prostytucja. W Tajlandii
prostytutki czekają na klientów za szklanymi weneckimi lustrami, w których zalotnie przeglądają się, nie
widząc, kto je ogląda. W Bangladeszu mężczyźni udają się do brudnych slumsów, gdzie kobiety lekkich
obyczajów realizują ich seksualne marzenia. Z kolei w Meksyku prostytutki modlą się do Świętej Pani.
„Chwała dziwkom”, to trzecia część filmowej trylogii Michaela Glawoggera, poświęcona globalizacji oraz
relacji człowieka i środowiska. Film zachwyca jakością zdjęć, jak również nastrojową ścieżką dźwiękową,
zawierającą utwory w wykonaniu m.in. PJ Harvey i CocoRosie.

„Raj – miłość”, 2012, reżyseria: Ulrich Seidl
6 grudnia 2019, g. 18.00, Kino Kameralne Cafe, 2 h
bilety: 10 zł

Pierwsza część filmowej trylogii Ulricha Seidla nawiązująca do cnót chrześcijańskich (miłości, wiary, oraz
nadziei). Opowieść o fałszywych rajach na ziemi dających złudzenie wiecznej szczęśliwości.
Teresa, pięćdziesięciolatka z Europy, jedzie na wakacje do kenijskiego kurortu, mając nadzieję na
przeżycie erotycznej przygody. Rzeczywistość okazuje się jednak daleka od rajskiego ideału.
„Stosunkami Europejczyków i Kenijczyków rządzi zasada symetrii – pierwsi korzystają z biedy i desperacji
autochtonów, ale drudzy nie pozostają dłużni w cynicznym spieniężaniu poczucia niskiej wartości i
osamotnienia.” – pisze o tym filmie Ludwika Mastalerz w Dwutygodniku.

WYDARZENIA TOWARZYSZĄCE

---

Wystawa
PHOTO GRAZ SELECTION III
29.11, 18.00, GTS, 1h
Otwarcie i wernisaż wystawy
Wstęp wolny

Prezentacja międzynarodowych projektów dwudziestu artystek i artystów profesjonalnej, akademickiej
oraz amatorskiej sceny fotograficznej Styrii (zwanej zielonym sercem Austrii). Wybrane prace dotyczą
aktualnych tematów i kwestii społecznych, związanych z kulturą, tożsamością, religią i polityką.
Fotografie obrazują procesy ścierania się miasta i natury, zwracają uwagę na współistnienie różnych
stanów emocjonalnych i stawiają pytania o postrzeganie rzeczywistości.
Artyści i artystki:
Jörg Auzinger, René Böhmer, Kati Bruder, Lena Feitl, Julia Gaisbacher, Klaus-Dieter Hartl, Anna Jocham,
Kevin Kolland, Maryam Mohammadi, Ulrike Neubauer, Gerburg Neunteufl, Pipina Schickaneder, Renate
Otte, Franz Pacher, Lydia Reinprecht, Werner Schimpl, Maria Schnabl, Lisa Schoger, Niki Schreinlechner,
Elisa Wüntscher, Larissa Zauser
Kurator: Gerhard Gross

Spotkanie i degustacja
EKOLOGIA I NATURA AUSTRIACKIEGO WINA
30.11, 17.30, GTS
Bilety: 5 zł

Spotkanie dotyczące austriackich tradycji winiarskich, połączone z degustacją przygotowała firma
Zielone Butelki – importer i dystrybutor win organicznych i biodynamicznych. Przedstawiciele firmy
opowiedzą o ekologicznych metodach wytwarzania tego szlachetnego trunku i o tym, czym jest wino
organiczne. Zaprezentują sprowadzane przez siebie wina ekologiczne – także wegańskie i wina bez
siarczynów – m. in.: z dwóch austriackich winnic: Weingut Bauer i Weingut Haider.
Winnica Christopha Bauera dostarcza organiczne wina rzemieślnicze o wyraźnej różnorodności i
charakterze każdego rocznika. Winnica, znajdująca się w Pulkautal w regionie Weinviertel przy granicy z
Czechami, obejmuje ok. 20 hektarów winorośli szczepów białych (Welschriesling, Grüner Veltliner,
Grauer Burgunder) oraz czerwonych (Zweigelt, Pinot Noir).

Winnica Haider znajduje się w najbardziej nasłonecznionym regionie Austrii, nad jeziorem Nezyderskim,
gdzie od czterech pokoleń rodzina Haiderów produkuje wina najwyższej jakości (Siebenmahd, Weissee,
Hofacker i Neubruch), certyfikowane organicznie oraz biodynamicznie.

Koncert
KLAUS PAIER & ASJA VALCIC
duet jazzowy
30.11, 19.00, GTS
Bilety: 30-40 zł

To jeden z najbardziej ekscytujących europejskich duetów jazzowych! Różnorodność barw akordeonu i
wiolonczeli pozytywnie zaskakuje, natomiast muzycy to prawdziwi wirtuozi improwizacji – oszczędnej i
porywającej jednocześnie.
Każdy, kto chociaż raz usłyszał muzykę tworzoną przez Klausa Paiera i Asję Valcic, nie ma najmniejszych
wątpliwości, że akordeon i wiolonczela to idealny zestaw instrumentów dla jazzowego duetu.
Oczywiście, pod warunkiem, że tworzy go dwójka tak wyśmienitych wirtuozów jak Paier i Valcic.
Klaus Paier (akordeon), Asja Valcic (wiolonczela)