Maria Plucińska. Garstką ziemi ciało moje przykryte

20.09-03.11.2024
Wernisaż: 20.09.2024, godz. 18.00
Artystka: Maria Plucińska
Kuratorka: Andżelika Kliś
Identyfikacja wizualna: Kaja Gliwa
Wstęp wolny!

Jak zjesz za dużo brudnej ziemi to rozboli cię brzuch.

Niedobrze mi – myśli dziewczyna, idąc przez las. Towarzyszą jej cienie zmarłych. Włóczy
jedną nogą za drugą. W dzieciństwie słabo rosła, ciągle chorowała. Prawą ręką wspiera się na
drewnianym kiju, stabilizując koślawą sylwetkę. Mija przydrożną kapliczkę udekorowaną
kolorowymi wstążkami. W jej bose stopy wbijają się rozrzucone koraliki różańcowe.
Skinieniem głowy wita się z Maryjką posadowioną na niebieskim cokole. Ledwie się widzą zza
wysokich traw. Po dłuższej chwili dociera do rozległych ruin starego cmentarza, do
pozostałości po tak zwanych solidnych fundamentach, dziedzictwie wyrytym w kamieniu.
Teraz już się tak nie robi, natomiast kiedyś grzebano ludzi w miejscu specjalnie do tego
przeznaczonym. Wszyscy zmarli mieli trzymać się razem, ale w końcu okazało się, że jest ich
już za dużo.

Jest rok 2024. Jest strasznie i dziwnie. Przyszłość to rozciągnięta teraźniejszość, tylko że dalej¹.
Całkowita liczba ludzi urodzonych od początku ludzkości przekracza 107 miliardów, z czego
żyje 7 miliardów, a pozostałe 100 miliardów stanowią zmarli².

Wędrowczyni na szczęście pamiętała, żeby zabrać ze sobą wiklinowy koszyk. W końcu nigdy
nie wiadomo co można znaleźć spacerując pośród ruin. Może nawet coś użytecznego, jadalnego
lub pięknego³. Dziś najważniejsze to korzeń prawoślazu na ból brzucha i jakaś rozpałka.
Nie szukając długo, na jednym z porośniętych mchem nagrobków dostrzega porzucony habit i
niewielką książeczkę. Ostrożnie wyrywa z niej kartka po kartce. Potrzebuje tylko kilku, żeby
łatwiej rozpalić ogień. Ze środka wypada zakładka z reprodukcją obrazu Hansa Holbeina
Chrystus w grobie z 1522 roku. Musiała zostać kupiona w sklepiku muzealnym Kunstmuseum
w Bazylei. Malarz przedstawił na nim pośmiertną bladość, zmętnienie rogówki, sinienie i
zesztywnienie. Proces gnicia Chrystusa.

Dawno nie była tak podekscytowana nowym znaleziskiem. Największą radość zawsze znajduje
w rozkładzie. Ludzie z czasem przemienią się w inne ciała, wiesz? – mówi nie wiadomo do kogo. Na co dzień towarzyszy nam około dwa tysiące żywych organizmów, które nosimy w sobie i na naszej skórze⁴. Jesteśmy nimi, a one są nami. Czytałam kiedyś książkę, która
kończyła się takim pięknym zdaniem: „I wtedy wejdą zwierzęta do twojego pokoju i siądą na
tobie spokojnie, jak na kamieniu i ziemi”⁵. Od tego czasu wiem, że najlepsze co możemy po
sobie zostawić to żyzna gleba. Tak bym chciała, żeby na mnie kiedyś usiadły.
Jest 20:40. Zachodzi słońce. W tym samym miejscu, ale innym czasie Maria Plucińska –
artystka, reżyserka nagrywa ostatnią scenę krótkometrażowego filmu, który prezentujemy na
wystawie. Garstką ziemi ciało moje przykryte to opowieść o rozkładzie i wędrówka przez
kolejne etapy gnicia. Zainspirowane ideą historii ratowniczej⁶, odchodzimy od zainteresowań
katastrofą i apokalipsą na rzecz przedziwnej rekonstrukcji procesów naturalnych. Myślimy o
ratowaniu tego, co będzie, przykrywając garstką ziemi to, co było. Nie chcemy poddać się
poczuciu obezwładniającej negatywności wobec tego, co dzieje się tu i teraz.
/Andżelika Kliś/

¹ Timothy Morton, Mroczna ekologia, Warszawa 2023, s. 69.
² Ewa Domańska, Nekros. Wprowadzenie do ontologii martwego ciała, Warszawa 2017, s. 49.
³ Ursula K. Le Guin, The Carrier Bag Theory of Fiction, 1986.
⁴ ZOEpolis. Budując wspólnotę ludzko-nie-ludzką, Warszawa 2020, 42-43.
⁵ Leo Lipski, Piotruś (Apokryf), Olsztyn 1995, s. 145.
⁶ Ewa Domańska, Historia ratownicza, [w:] „Teksty Drugie” nr 5/2014, s. 12-26.

Wystawa jest nagrodą Gdańskiej Galerii Miejskiej w konkursie Najlepszych Dyplomów 2022
roku.